Τι είναι η ψυχή κατά την Αγία Γραφή

Ως συνέχεια της ενότητας «αρχαίες & νέες δοξασίες περί ψυχής», παραθέτω από το σύνολο της Αγίας Γραφής εδάφια με τα οποία πιθανόν να ολοκληρώνεται η εικόνα που έχουμε, με ίσως ποιο χρήσιμα κι ασφαλή συμπεράσματα.

Με βάση λοιπόν την Αγία Γραφή Ψυχή είναι:

Το πνευματικό στοιχείο που βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο, εκεί όπου εδράζεται η προσωπικότητά του, ο εσωτερικός εαυτός του, που είναι πολύ ανώτερο από το σώμα μας, αφού λέμε πως είναι το ‘Εγώ’ μας, ο πραγματικός εαυτός μας και που βέβαια δεν έχει καμία σχέση με κανένα μέρος του σώματός μας. (Εβρ.4:12 )

Προσωπικά συνηθίζω να λέω πως η ψυχή μας είναι ένα κομμάτι από τον Θεό, που αν και κάπως αδόκιμος ως ισχυρισμός εν τούτοις σαν σκέψη σε καθηλώνει ευχάριστα, αφού οι ψυχές μας μπήκαν,- καθώς τώρα έχουν την δυνατότητα δια του Ιησού Χριστού,-στο μονοπάτι που οδηγεί στην αθανασία! Φαίνεται άλλωστε κι από το κεφάλαιο της δημιουργίας, (Γέν.2:7 ) που ενώ οι ψυχές των ανθρώπων είναι οντότητες πεπερασμένες παρόλα αυτά, ζουν αιώνια. Το ίδιο όπως και οι άγγελοι στον ουρανό. Ως προς την σύστασή τους είναι πνευματικές και ως προς την φύση τους αθάνατες. Δεν είναι ότι έχουν την αθανασία αλλά γιατί κατά χάρη την αποκτούν από τον Θεό «όστις μόνος έχει την αθανασία». (Α΄Τιμ.6:16)

Πως ο άνθρωπος έγινε εις «ψυχή ζώσα»

Ποιο συγκεκριμένα η Αγία Γραφή αναφέρει, πως ο Θεός έπλασε το σώμα του ανθρώπου από το χώμα της γης! Το σώμα όμως δεν είχε ζωή, ούτε πήρε ζωή από την γη αλλά πήρε ζωή από τον Θεό, όταν αυτός «ενεφύσησε εις τους μυκτήρας του πνοή ζωής». Όταν το εμφύσημα του Θεού μπήκε μέσα του, τότε πήρε ζωή το σώμα και άρχισε ν’ αναπνέει και να κινείται. Τότε μόνο ο άνθρωπος έγινε ζωντανός οργανισμός, δηλ. «ψυχή ζώσα». Την ζωή στο σώμα έφερε το πνευματικό στοιχείο που φύσηξε ο Θεός. Το στοιχείο αυτό βγήκε από τον Θεό. Δεν είναι η λειτουργία της αναπνοής αλλά μια πνοή ζωής, ένα ζωοφόρο πνεύμα, ένα πνευματικό στοιχείο που είχε μέσα του ζωή και την μετέδωσε στο σώμα του. Αυτό το ζωοφόρο πνεύμα είναι που ονομάζει η Γραφή σε πολλά σημεία ‘ψυχή’. Να τι λέει σχετικά:

(Γέν.2:7 )

Και έπλασε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον από χώματος εκ της γης. και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, και έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν.

(Ιεζ.37:6 )

και θέλω βάλει εφ’ υμάς νεύρα και αναγάγει σάρκα εφ’ υμάς και περισκεπάσει υμάς με δέρμα, και θέλω εμβάλει εις εσάς πνεύμα και θέλετε αναζήσει και θέλετε γνωρίσει ότι εγώ είμαι ο Κύριος.

Πως γνωρίζουμε με την ψυχή μας τον Κύριο

Ως δημιουργήματα του Θεού, η ζωή μας πηγάζει από την ψυχή που προέρχεται από Αυτόν και όχι από τη γη, όπως συμβαίνει με άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Έτσι, αναγνωρίζουμε ότι έχουμε πλαστεί «κατ’ εικόνα» Του, αν κι αυτό ΔΕΝ πρέπει να μας καθησυχάζει! (Γέν.1:24,26) Η αθανασία χαρίζεται πράγματι από το Θεόν, αφού ΚΑΜΙΑ ψυχή δεν πεθαίνει αλλά η θέση της κοντά Του ΚΕΡΔΙΖΕΤΑΙ…! Η εξασφάλιση αυτής της θέσης στο ανέσπερο φως, ανάμεσα σε μυριάδες άλλων αγίων, πραγματοποιείται σε συνάρτηση με τον αγώνα που κάνει ο καθένας προς την καθ’ ομοίωση με τον Θεό προσωπικότητά του. Ο δρόμος αυτός που μετά την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον επίγειο παράδεισο ήταν κλειστός, ο Κύριος στις έσχατες ημέρες τον φανερώνει, δείχνοντάς τον με παράδειγμα την θυσία Του σ’ όλες τις γενεές ανά τους αιώνες μέχρι και σήμερα!

ΈΧΟΝΤΑΣ λοιπόν αυτό το θείο στοιχείο μέσα του ο άνθρωπος αναπόφευκτα τον κάνει να λειτουργεί προς την κατεύθυνση της σωτηρίας του, με την ψυχή του να μπορεί να ευλογεί τον Θεό, να εξιλεώνεται, να συμφιλιώνεται μαζί Του και να Τον επιζητεί. Είναι σε θέση επίσης να ταπεινώνεται, ν’ αγαπά, να υπομένει, να ελπίζει… Και όπως την κάνουν αρνητικά να επηρεάζεται, ώστε να λυπάται και ν’ αρρωσταίνει, το ίδιο θεραπεύεται, ευαρεστείται, αγάλλεται και χαίρεται ενώ στις επιλογές της είναι να σώζεται η να χάνεται.

Ενδεικτικά παραδείγματα που το δείχνουν:

(ευλογεί και μεγαλύνει τον Κύριο) (Ψαλ.103:1)

Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον· και πάντα τα εντός μου το όνομα το άγιον αυτού.

(γνωρίζεται με τον Θεό) (Ψαλ.31:7)

Εγνώρισας την ψυχήν μου εν στενοχωρίαις,

(επιζητεί τον Θεό) (Ψαλ.16:2)

Συ ψυχή μου, είπας προς τον Κύριον, Συ είσαι ο Κύριός μου· η αγαθότης μου δεν εκτείνεται εις σέ·

(ταπεινώνεται στον Θεό) (Ψαλ.51:17 )

«Η θυσία του Θεού είναι πνεύμα συντετριμμένο· καρδία συντετριμμένη και τεταπεινωμένη, Θεέ, δεν θέλεις καταφρονήσει.»

(εξιλεώνεται) (Ψαλ.19:7)

Ο νόμος του Κυρίου είναι άμωμος, επιστρέφων ψυχήν·

(υπομένει προσδοκώντας στον Θεό) (Ψαλ.33:20)

Η ψυχή ημών προσμένει τον Κύριον· αυτός είναι βοηθός ημών και ασπίς ημών.

(λυπάται και ελπίζει) (Ψαλ.42:5)

Διά τι είσαι περίλυπος, ψυχή μου; και διά τι ταράττεσαι εντός μου; έλπισον επί τον Θεόν·

(είναι άρρωστη και θεραπεύεται) (Ψαλ.41:4)

Κύριε, ελέησόν με· ίασαι την ψυχήν μου, διότι ήμαρτον εις σε.

(ευχαριστιέται, ανορθώνεται) (Ψαλ.86:4)

Εύφρανον την ψυχήν του δούλου σου, διότι προς σε, Κύριε, υψόνω την ψυχήν μου.

(επιθυμεί να είναι με τον Θεό) (Ψαλ.42:2)

Διψά η ψυχή μου τον Θεόν, τον Θεόν τον ζώντα· πότε θέλω ελθεί και θέλω φανή ενώπιον του Θεού;

(αγάλλεται, χαίρεται) (Ψαλ.35:9)

Η δε ψυχή μου θέλει αγάλλεσθαι εις τον Κύριον, θέλει χαίρει εις την σωτηρίαν αυτού.

(αναπαύεται, σώζεται η χάνεται) (Ψαλ.62:1)

Επί τον Θεόν βεβαίως αναπαύεται η ψυχή μου· εξ αυτού πηγάζει η σωτηρία μου.

Η ψυχή επηρεάζεται από επιθυμίες, πληροφορίες κι άλλα εξωτερικά ερεθίσματα

Η ψυχή, για τον λόγο που είπαμε στην αρχή ότι αυτή εδράζεται στην βάση του «εγώ» μας, ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ευοδώνεται, στερείται, ταλαιπωρείται, ακόμα και θανατώνεται, όπως σε περιπτώσεις π.χ. αυτοκτονίας, αφού η καρδιά με τους μηχανισμούς των πληροφοριών και των ερεθισμάτων που διαθέτει, (αντίληψη και συναισθήματα) μπορούν να την επηρεάσουν είτε για καλό είτε για κακό. (βλέπε: τι είναι η καρδιά)

Παραδείγματα:

η ψυχή μάχεται (Α΄Πέτ.2:11)

Αγαπητοί, σας παρακαλώ, ως ξένους και παρεπίδημους, να απέχετε από τις σαρκικές επιθυμίες, οι οποίες αντιμάχονται ενάντια στην ψυχή

η ψυχή λυπάται καθ’ υπερβολή (Ματθ.26:38)

Τότε λέγει προς αυτούς· Περίλυπος είναι η ψυχή μου έως θανάτου· μείνατε εδώ και αγρυπνείτε μετ’ εμού.

η ψυχή βαρυθυμεί (Ιώβ 10:1 )

Η ψυχή μου εβαρύνθη την ζωήν μου· θέλω παραδοθή εις το παράπονόν μου· θέλω λαλήσει εν τη πικρία της ψυχής μου. (κραυγάζει απο πόνο)

η ψυχή εκλέγει και απορίπτει (Ιώβ 7:15 )

Και η ψυχή μου εκλέγει αγχόνην και θάνατον, παρά τα οστά μου. (η ψυχή μου εξέλεξε τον απαγχονισμό και τον θάνατο από τον πόνο)

η ψυχή δειλιάζει (Ιων.4:8)

Εζήτησεν εν τη ψυχή αυτού να αποθάνη, και είπεν, Είναι κάλλιον εις εμέ να αποθάνω παρά να ζω. (ο Ιωνάς ολιγοψύχησε για ασήμαντη αφορμή)

η ψυχή βασανίζεται (Β΄Πέτ.2:8 )

Ο δίκαιος Λώτ, κατοικών μεταξύ αυτών,-στα σόδομα- δι’ οράσεως και ακοής, εβασάνιζεν από ημέρας εις ημέραν την δικαίαν αυτού ψυχήν διά τα άνομα έργα αυτών· (η ψυχή των δικαίων βασανίζεται με όσα ακούει και βλέπει)

η ψυχή αρρωσταίνει (Γ΄Ιωάν.1:2 )

Αγαπητέ, κατά πάντα εύχομαι να ευοδούσαι και να υγιαίνης, καθώς ευοδούται η ψυχή σου. (υπάρχουν ψυχές υγιείς αλλά και άρρωστες, άλλες που ευοδώνονται και άλλες που ταλαιπωρούνται)

η ψυχή αδυνατίζει και ανορθώνεται (Ψαλ.23:3)

Ηνώρθωσε την ψυχήν μου· με ώδήγησε διά τρίβων δικαιοσύνης ένεκεν του ονόματος αυτού.(ο Θεός ανορθώνει την ψυχή και την σώζει)

η ψυχή είναι ανεξάρτητη του σώματος

διαχωρίζεται και χάνεται (Ματθ.10:28 )

Φοβήθητε δε μάλλον τον δυνάμενον και ψυχήν και σώμα να απολέσει εν τη γεέννη. (η ψυχή δεν πεθαίνει όμως διαχωρίζεται από το σώμα και χάνεται στην Γέενα)

διαχωρίζεται και σώζεται (Α΄Πέτ.1:9 )

Απολαμβάνοντες το τέλος της πίστεώς σας, την σωτηρίαν των ψυχών. (σ’ αυτή την περίπτωση η ψυχή διαχωρίζεται από το σώμα και σώζεται)

Αναστένεται (Α΄Βασ.17:21-22 )

Εισήκουσεν ο Κύριος της φωνής του Ηλία· και επανήλθεν η ψυχή του παιδαρίου εντός αυτού και ανέζησε.(ο Ηλίας προσευχήθηκε να επανέλθει η ψυχή του παιδιού και αναστήθηκε)

Επιστρέφει στον Θεό (Εκκλ.12:7 )

Και επιστρέψη το χώμα εις την γην, καθώς ήτο, και το πνεύμα επιστρέψη εις τον Θεόν, όστις έδωκεν αυτό.

Είναι ανεξάρτητη του πνεύματος (καρδιά, διάνοια, νους, συνείδηση)

Αγαπάει (Λουκ.10:27 )

Θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της δυνάμεώς σου και εξ όλης της διανοίας σου…( όπως με την καρδιά του το ίδιο και με την ψυχή του αγαπά κανείς τον Θεό)

Αγιάζεται (Α΄Θεσ.5:23 )

Αυτός δε ο Θεός της ειρήνης είθε να σας αγιάση ολοκλήρως, και να διατηρηθή ολόκληρον το πνεύμά σας και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. (η ψυχή αγιάζεται όπως το σώμα και το πνεύμα)

χωρίζεται απο το πνεύμα όπως και απο το σώμα (Εβρ.4:12 )

Διότι ο λόγος του Θεού …διέρχεται μέχρι διαιρέσεως ψυχής τε και πνεύματος, αρμών τε και μυελών. (ο λόγος του Θεού εισχωρεί βαθειά μέχρι την ψυχή εκεί που διαιρείται με το πνεύμα όπως και με το σώμα)

Όταν κάνει αναφορά στον άνθρωπο, η ‘ψυχή’ περιγράφεται και ως ‘πνεύμα’

Μερικά παραδείγματα με την λέξη «πνεύμα»:

όταν θλίβεται η καρδιά το ίδιο θλίβεται και το πνεύμα (Παρ. 15:13)

υπό δε της λύπης της καρδίας καταθλίβεται το πνεύμα. (όταν ταράσεται η καρδιά θλίβεται το Πνεύμα)

το πνεύμα όταν θλίβεται πονάει (Παρ. 17:22 )

Η ευφραινομένη καρδία δίδει ευεξίαν ως ιατρικόν· το δε κατατεθλιμμένον πνεύμα ξηραίνει τα οστά.

το πνεύμα είναι πάντα έτοιμο (Ματθ.26:41 )

αγρυπνείτε και προσεύχεσθε, διά να μη εισέλθητε εις πειρασμόν. Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής.

η Α. Γ. με την λέξη ‘ψυχή’ περιγράφει τον άνθρωπο με δύο ακόμη έννοιες που δεν πρέπει να συγχέουμε με την πραγματική της σημασία

Σαν άτομο η οποιοδήποτε ζωντανό οργανισμό άνθρωπο η ζώο.

Όταν για παράδειγμα λέμε, «έχει να φροντίσει πέντε ψυχές», με την φράση αυτή εννοούμε «..πέντε άτομα».

(Ιησ.11:11 )

Και πάσας τας ψυχάς τας εν αυτή επάταξαν εν στόματι μαχαίρας και εξωλόθρευσαν αυτούς· δεν έμεινεν ουδέν έχον πνοήν (τας ψυχάς: ενν. κάθε άτομο/ έχον πνοήν: ενν. κάθε ζώον).

(Αποκ.16:3 )

και πάσα ψυχή ζώσα απέθανεν εν τη θαλάσση. (εννοεί κάθε ζωντανό οργανισμό).

σαν ζωή: αντί για την λέξη «ζωή» χρησιμοποιείται η λέξη «ψυχή» όπου σε πάρα πολλά σημεία της Αγίας Γραφής την συναντάμε και εύκολα την καταλαβαίνουμε από το νόημα της.

(Γέν.1:20,30 )

Και είπεν ο Θεός, Ας γεννήσωσι τα ύδατα εν αφθονία νηκτά έμψυχα….(εννοεί οργανισμούς που έχουν ζωή)

(Α΄Σαμ.26:21 )

Και είπεν ο Σαούλ, …επειδή η ψυχή μου εστάθη σήμερον πολύτιμος εις τους οφθαλμούς σου· (εννοεί η ζωή μου στάθηκε πολύτιμη….)

(Ψαλ.63:9 )

Οι δε ζητούντες την ψυχήν μου, διά να εξολοθρεύσωσιν αυτήν…(εννοεί οι ζητούντες την ζωή μου..)